Fokdoel

In mijn ogen probeer je met het fokken een bepaald doel te bereiken, zoals een leuk karakter, betere gezondheid of zelfs een bepaald uiterlijk. Vanuit je fokdoel maak je je keuzes bij het fokken, zoals welke rittens je houdt en wie er een nestje mogen krijgen (en wie niet!). Zonder duidelijk fokdoel wordt fokken niet meer dan vermeerderen en vaak gaat de lijn er dan ook op achteruit, je bent namelijk niet bezig met het verbeteren van de lijn.

Persoonlijk vind ik karakter het belangrijkste, het zijn ten slotte huisdieren en die horen leuk en tam te zijn. Uiteraard staat daarnaast gezondheid voorop, ratten zijn van nature al geen bijster gezonde dieren dus daar valt heel wat winst te behalen. Echter moet je het uiterlijk ook niet uit het oog verliezen: een goede bouw en kennis van variëteiten kan de gezondheid verbeteren.

Karakter

In mijn ogen is dit het belangrijkste doel van een fokker, want de gezondheid kan nog zo goed zijn en het uiterlijk zo mooi: het is allemaal vrij nutteloos als het geen leuke huisdieren zijn.

Dat tamme ratten tam en mensgericht horen te zijn vind ik een logisch gegeven. Dit is niet alleen een kwestie van goed socialiseren (veel in de hand nemen en dergelijke), maar zeker ook goede ouderdieren selecteren. Mijn doel is altijd om ratten te fokken die min of meer tam zijn geboren: ze zijn van zichzelf al relaxt en nieuwsgierig van aard waardoor ze snel toenadering zoeken.

Natuurlijk zit er ook wel eens een minder dapper ritten tussen en niet alle ratten houden van continue aandacht en doen liever hun eigen ding, dit vind ik zelf geen probleem. Nerveus gedrag, angst en bijten is echter onacceptabel en iets om van weg te fokken.

Persoonlijk heb ik een voorkeur voor ratten die bijzonder mensgericht zijn en gelijk naar het deurtje komen wanneer je bij de kooi staat en het liefst bij je komen zitten. Liefst nog zie ik ratten die graag geaaid worden en op de schouder blijven zitten. Niets is heerlijker dan een boel ratten die in de tralies hangen omdat ze je aandacht willen en na het openen van de deur direct in je nek kruipen om daar lekker te gaan soezen en je te poetsen. Naar mijn mening dan. 😉

Naast sociaal naar mensen moeten ratten natuulijk ook goed met soortgenoten om kunnen gaan. Het zijn ten slotte groepsdieren en ontspannen met soortgenoten om kunnen gaan is erg belangrijk voor hun levensgeluk. Ruzie in de kooi kan eens gebeuren, maar ratten die continue lopen te etteren en buitensporig dominant gedrag vertonen zijn niet geschikt om mee te fokken.

Gezondheid

Uiteraard wil je als goede fokker gezonde dieren op de wereld zetten. Ratten leven over het algemeen al niet erg lang en kunnen gevoelig zijn voor allerlei kwaaltjes, dus dit wil je graag verbeteren. Gezondheid is helaas wel een van de moeilijkste dingen om te verbeteren, het heeft namelijk tijd nodig om achter de gezondheid van een nest te komen. Bovendien is er weinig concreet bekend over het erfelijke aspect van veel kwalen.

Een hogere levensverwachting is natuurlijk het mooiste, maar dit is sterk afhankelijk van de gevoeligheid voor verschillende ziektes. Er is veel om in de gaten te houden zoals luchtweginfecties, abcessen, hartkwalen, en natuurlijk gevoeligheid voor verschillende soorten tumoren. Er zijn veel verschillende type tumoren met andere eigenschappen zoals melkklier, hypofyse, Zymbal’s Gland, melanomen, etc. De eerste bijvoorbeeld, melkliertumoren, komen meer voor bij vrouwelijke ratten en zijn gelukkig goed operatief te verwijderen en verder te voorkomen door middel van een castratie (verwijdering van de eierstokken). Zymbal’s Gland tumoren daarentegen is weinig over bekend, behalve dat ze het de achterliggende oorzaak van een kaakabces kunnen zijn en niet te opereren zijn. Melanomen kunnen akelig zijn maar zijn dan meestal weer niet erfelijk.

Dit maakt selecteren op gezondheid dus erg lastig en ik zal daarom ook zeker niet beweren dat mijn nesten vrij zijn van problemen. Een fokker die dat wel beweerd is niet aan het opletten of gewoon niet eerlijk. Wel streef ik er naar de gezondheid in de gaten te houden en waar mogelijk te verbeteren.

Bouw

Nauw verwant aan gezondheid maar ook een esthetisch aspect is de bouw.  Slecht gebouwde ratten zijn vaak minder gezond en kunnen zelfs ernstige problemen krijgen. Kleine afwijkingen kunnen voor grote problemen zorgen als je er geen rekening mee houdt en het per generatie erger laat worden. Kijk bijvoorbeeld naar de extreem afwijkend gebouwde hondenrassen: vaak gaan deze eigenschappen gepaard met gezondheidsproblemen.

Daarom vind ik het ook belangrijk om te selecteren op een zo’n gezond mogelijke bouw. Hierbij neem ik vaak de wilde rat als voorbeeld en zie ik niet graag extreme eigenschappen. Een van de kleuren die ik fok (Russisch blauw, zie hieronder) heeft bijvoorbeeld wel eens de neiging een wat afgeplat hoofd te hebben, dit probeer ik te verbeteren om te voorkomen dat dit extreem wordt en problemen veroorzaakt.

Jaarlijks schrijf ik een deel van mijn ratten in de voor de keuring op het Rian Rat Event. Hierbij worden ratten door een ervaren keurmeester beoordeeld op hun bouw, conditie en variëteit. In 2022 won mijn agouti dame Castor’s Fauna de eerste prijs voor de standaardkeuring!

Variëteit

Tot slot komt dan ook de variëteit nog, want ook uiterlijk speelt een rol. Natuurlijk gaan bovenstaande aspecten voor op het uiterlijk, maar ik probeer wel binnen dezelfde kleurslag te fokken. Dit heeft meerdere redenen.

Er zijn aanwijzingen dat het nadelig is voor de gezondheid als een dier meerdere kleurmutaties heeft, waarschijnlijk omdat een genetische verandering van de pigmentopbouw ook op andere processen invloed heeft. Een heel duidelijk en concreet voorbeeld is het gegeven dat argente en beige ratten vaak bloedstollingsproblemen hebben, iets wat waarschijnlijk onlosmakelijk verbonden is aan de kleurmutatie.

Werken met de nadelen van 1 of 2 kleurmutaties is nog te doen, door selectie kun je de nadelige effecten vaak wel terugdringen. Ga je echter meerdere verschillende kleurmutaties combineren dan wordt het al een stuk lastiger, de problemen kunnen elkaar versterken of gewoon veel verschillende problemen geven. Hoe dan ook gaat de algehele robuustheid van de rat er op achteruit: niet goed dus.

Momenteel heb ik twee lijnen met verschillende variëteiten. De eerste lijn is ontstaan uit mijn Russisch blauw lijn en heeft zich inmiddels ontwikkeld tot mijn downunder lijn. In deze lijn richt ik me op zwart en Russisch blauw met Japanner tekening (wit met gekleurde kop, schouders en aalstreep) en Japanner downunder (ook nog een gekleurde streep over de buik). In deze lijn komt onder andere ook mink, pearl, chocolate, siamees en Amerikaans blauw voor. Achterin de lijn zit ook harley/langhaar, al hoop ik dat deze recessieve vachtsoort inmiddels na zorgvuldig weg fokken niet meer in de lijn zit. Sinds het inkruisen van downunder zit ook een vorm van verzilvering in de lijn, waarbij rittens soms met 6-8 weken sterk verzilveren en dit langzaam met het ouder worden weer verliezen.

Daarnaast ben ik in 2019 begonnen met het opbouwen van een silken lijn. Silken is een vachtsoort waarbij de haren glad en zijdeachtig zijn met doorzichtige toppen. Hierdoor bestaat er een bijzonder uiterlijk, waarbij de kleur van de rat verzilverd lijkt maar de ondervacht en korte haren de oorspronkelijke kleur zijn. Silken vererft dominant, dus een van de ouders moet silken zijn om silken nakomelingen te krijgen. Silken wordt ook wel silvermane genoemd. Mijn doel is om mooie silkens in agouti en zwart te fokken, zonder witte tekening (effen).

Bij beide lijnen fok ik niet op dumbo en dus zullen de meeste rittens gewoonoor zijn, al kan er mogelijk wel eens dumbo opduiken.

Variëteiten waar ik absoluut niet mee fok vanwege de gezondheidsproblemen zijn naakt/fuzz, dubbelrex, staartloss/manx, harley en marble. Ik kan soms niet uitsluiten dat een van deze variëteiten achter een lijn zitten, maar ik doe mijn uiterste best om dit te voorkomen en hier van weg te fokken.

Met dank aan Alexia Lime van La Tarte au Citron voor de silken vacht foto!

Voor meer informatie over verschillende variëteiten ga naar de Ratten Variëteiten website!